Steenbestortingen als dijkbekleding in het Kanaal door Zuid-Beveland en aan de Schelphoek

Steenbestortingen als dijkbekleding in het Kanaal door Zuid-Beveland en aan de Schelphoek: eindrapportage biomonitoring 1994-1997

Van Berchum, A.M.

Bult, T.
De Winder, B.

Rijkswaterstaat, RIKZ

1998

Dijkbekledingsmateriaal fungeert als substraat voor organismen. Het type steen is, naast de natuurlijke omstandigheden, medebepalend voor de soortenrijkdom. Gezien het streven oevers natuurvriendelijk te beheren, is het belangrijk de relaties tussen dijkbekleding en begroeiing te kennen. Daarom zijn verschillende steenbestortingen op de teen van de dijk (kreukelberm) aan de Schelphoek op Schouwen-Duiveland bestudeerd. Variatie tussen de bestortingen bestond vooral uit de sortering. In 1993 is hier door de Rijkswaterstaat en het voormalig Waterschap Schouwen-Duiveland een bestorting met een totale lengte van 2,5 km uitgevoerd, bestaande uit diverse sorteringen breuksteen, in gewicht variërend van 80 tot 500 kg. Hier is vier jaar monitoring uitgevoerd. De breuksteen-bekleding op de oevers van het Kanaal door Zuid-Beveland is in dezelfde periode gemonitord (1994-1997). Doel van het onderzoek was kennis verwerven over de begroeiing op breuksteen in de getijdezone. Het onderzoek in het Kanaal had tevens tot doel het vaststellen van seizoensfluctuaties en van een gradiënt van Oostersehelde naar Westerschelde. Kanaal door Zuid-Beveland Onder de hoogwaterlijn wordt de begroeiing op de oevers gedomineerd door grote bruinwieren, te weten Kleine zee-eik en Blaaswier. Een redelijk soortenrijke zone wordt gevonden rond de . laagwaterlijn, waar zeesla, darmwieren en enkele soorten roodwieren in hoge bedekkingen voorkomen. In het Kanaal zijn iets minder soorten(groepen) waargenomen als in de gehele Oosterschelde (circa 60 vs. 70), circa de helft komt slechts sporadisch voor. Het aantal soorten dat maandelijks werd gevonden nam tot in het laatste jaar toe. Gedurende het jaar is bij een aantal soorten een seizoenspatroon herkenbaar. De meeste soorten die een seizoenspatroon vertonen komen vooral in voor- of najaar voor, een enkele soort vooral 's zomers. Er trad een duidelijke gradiënt in de begroeiing op van Oosterschelde naar Westerschelde. De soortenrijkdom nam in 1997 van noord naar zuid af van 25 naar 15 soorten. Opmerkelijk is, dat een aantal soorten veelvuldiger nabij de Postbrug voorkomt; de meest noordelijke lokaties aan de Oosterschelde herbergen dus lagere bedekkingen van een aantal soorten. De indruk bestaat dat, gezien de beperkte soorten rijkdom op het grootste deel van de glooiing, breuksteen in de toegepaste sortering geen optimale steenbekleding is met het oog op natuurwaarden. Toepassing van breuksteen rond de laagwaterlijn is ecologisch wel waardevol. Schelphoek Opvallend in de ontwikkeling van de begroeiing is, dat binnen twee jaar een min of meer stabiele situatie is ontstaan. Het aantal soorten dat in de totale periode is waargenomen bedraagt 60, en dat aantal ligt niet ver onder het aantal dat in de totale Oosterschelde wordt gevonden. Seizoensvariatie is, in tegenstelling tot onderzoeken die (ook) betrekking hebben op gezette dijkbekledingen, beperkt tot soorten die in geringe mate voorkomen. Aan de hand van een scala aan begroeiingsparameters is geen consistente differentiatie tussen de diverse sorteringen geconstateerd. Wel is gebleken, dat rekening gehouden dient te worden met de hoogte waarop de bestorting wordt uitgevoerd. Wordt de bestorting te hoog aangebracht, dan manifesteert de begroeiing zich in een lagere soortenrijkdom en het veelal ontbreken van grotere bruinwieren, onderbegroeiing en soorten die specifiek zijn voor de zone rond de laagwaterlijn (infralitorale soorten).

biomonitoring
dijkbekleding
biodiversiteit
Zuid-Beveland
Schelphoek
ecologie
steenbestortingen

TPG131730
KBR00
TPE600500

http://resolver.tudelft.nl/uuid:a05f680e-5c93-4af2-a3f2-6a2fa06601de

Rijkswaterstaat, RIKZ

51.485125, 4.004971

Hydraulic Engineering Reports

report

(c) 1998 Ministerie V&W