Het mysterie van de wadden

Abstract

Historische beschrijving van de Waddenzee in relatie tot de waterstanden. Relatie tussen zandsysteem en waterstand, zandhonger van de Waddenzee, sedimentaanbod, kwelderontwikkeling. Ecologische effecten. De verwachting is dat de Waddenzee de komende eeuw in staat is om een relatieve zeespiegelstijging van 20 tot 60 cm bij te houden. Uitzonderingen hierop zijn Marsdiep en Eems-Dollard. Over het algemeen komen platen en kwelders niet voorgoed onder water te staan, omdat ze effectieve sedimentvangers zijn. De zandhonger wordt gestild door zand dat hoofdzakelijk afkomstig is van de eilandenkust en de buitendelta's. De sedimentsamenstelling blijft waarschijnlijk onveranderd. Alleen in uiterst extreme situaties bij 85 cm zeespiegelstijging of meer en een sterk toegenomen windklimaat kan de Waddenzee morfologisch zodanig veranderen dat de platen op termijn voorgoed verdwijnen. Maar dan spreken we wel van een tijdshorizont in de orde van vele eeuwen. Zelfs de gevolgen van de bodemdaling ten gevolge van gaswinning zijn plaatselijk en tijdelijk van aard en hebben nauwelijks consequenties voor de morfologie van de Waddenzee als geheel. Verdere afbouw van de zandwinning uit de Waddenzee is wenselijk, daar de huidige zandwinning met name in de Eems-Dollard en in mindere mate in het Marsdiep nog een substantiële aanslag op de sedimenthuishouding van deze getijdebekkens vormt. We concluderen dat relatieve zeespiegelstijging de morfologische opbouw van de Waddenzee lokaal wellicht zal veranderen, maar dat het karakteristieke dynamische systeem van geulen en droogvallende platen op termijn van honderd jaar zal blijven bestaan. De te verwachten ecologische gevolgen op grootschalig niveau zijn gezien de grote ecologische tolerantie beperkt, plaatselijk en van tijdelijke aard. Als gevolg van versnelde zeespiegelstijging kunnen mogelijke plaatselijke verschuivingen in habitat zones niet worden uitgesloten maar het karakter van het ecosysteem van de Waddenzee als geheel blijft onveranderd. Pas als het minst gunstige scenario werkelijkheid zou worden en het sedimentaanbod vermindert komt de Waddenzee op den duur voor een steeds groter gedeelte voortdurend onder water te staan. Dit heeft tot gevolg dat de habitat op langere termijn zo verandert dat sommige soorten zich er niet meer thuis zullen voelen.