Begroeide daken in Nederland

Abstract

Afhankelijk van de hellingshoek van een dak en de sort beplanting op het dak onderscheiden wij vier typen begroeide daken; intensief plat of hellend dak en extensief plat dak of hellend dak. Bij onderhoudsintensieve daken moet regelmatig gewied en bemest worden. Extensieve beplantingen kunnen lange droogteperiodes overleven. De constructieve en bouwtechnische opbouw van een begroeid dak wordt grotendeels bepaald door de hellingshoek van het dak en de dikte van de substraatlaag waarin de planten wortelen. Bij hellingshoeken tot 3° is een drainagelaag nodig. Bij een hellingshoek van 12° of groter moet water juist gebufferd worden. Bij een hellingshoek groter dan 25° moeten drempels voorkomen dat de grondlaag afschuift. Hoe dikker de substraatlaag hoe meer plantensoorten kunnen overleven. Een laag van een begroeid dak vervult soms meerdere functies. Gezien de afwijkende dakopbouw van begroeide daken zouden aanvullende eisen gesteld moeten worden in de Nederlandse regelgeving. In Duitsland heeft de onafhankelijke 'Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung und Landschaftsbau eV' zogenaamde 'Dachbegrünungsrichtlinien' opgesteld. Vele van deze richtlijnen zouden in Nederland ook van toepassing verklaard kunnen worden, zodat het gat in de regelgeving opgevuld wordt. Begroeiing op daken heeft positieve effecten op het (stads)klimaat. Stof uit de lucht wordt gebonden en de luchtvochtigheid en de temperatuur worden enigszins gereguleerd. Belangrijkste effect op deze schaal is dat het regenwater wordt gebufferd en zo de piekbelastingen bij hevige stortbuien verkleind worden. Mogelijkerwijs hebben grote oppervlakken dakbegroeiing ook invloed op het zuurstof-, en ionengehalte van de lucht, de geluidsweerkaatsing van stadslawaai en de biodiversiteit (in de stad). Deze claims kunnen echter vooralsnog niet hard gemaakt worden. Positieve effecten van dakbegroeiing op de schaal van het gebouw houden verband met de bouwfysische opbouw van het dak. Hier kan meettechnisch worden aangetoond dat dakbegroeiing 's-zomers de warmtebuffering vergroot, de temperatuurschommelingen in winter en zomer verkleint en de levensduur van de dakhuid verlengt. Dat dakbegroeiing 's-winter ook extra warmte isoleert, kan meestal niet worden aangetoond. De meeste constructies van begroeide daken bevatten ook één of meerdere kunststoflagen, die tijdens hun productie en transport negatieve effecten op het milieu hebben. Indien deze kunststoffen recyclebaar zijn kan er van worden uitgegaan dat de dakconstructie als geheel een overwegend positief effect op het milieu heeft. De logistieke uitvoering van een begroeid dak bepaalt de prijs hiervan. De marktsituatie en het jaargetijde hebben de grootste invloed. Een zorgvuldige voorbereiding in een zo vroeg mogelijk stadium kan veel uitvoeringsproblemen voorkomen en leidt tot grotere kostenbeheersing. Het begroeide dak heeft het imago van milieuvriendelijke bouwtechniek en wordt als zodanig soms bewust ingezet als vormgevingsfactor, hetzij om het milieubewuste te benadrukken, hetzij om het tegendeel te camoufleren. De vorm van het dak wordt bepaald door de vegetatie. Het ontwerpen van een stabiele begroeiing op een dak vraagt de nodige kennis, ervaring en aandacht. Als een van die factoren niet aanwezig is, zal dat tot en instabiele begroeiing kunnen leiden. Experimenten tonen aan dat er altijd wel begroeiing op een dak aanslaat. De positieve effecten kunnen echter niet altijd gewaarborgd worden.