Autonomie & heteronomie

Abstract

De methoden en technieken die worden toegepast bij de huidige essenti infrastructuren voor de energie- en sanitatievoorziening zijn te duiden als traditioneel en centralisatie- paradigma volgend. Er is sprake van schaalvergroting. Door de globalisering in combinatie met de liberalisatie van de energie- en (in mindere mate) vaste afvalmarkt is dit zelfs structureel. Er is toenemende heteronomie van essenti voorzieningen, vooral van energie en sanitatie. Stringente regelgeving maakt dit vaak onontkoombaar. Oplossingen voor nieuwe of bestaande problemen zijn daarbij als padafhankelijk en endogeen te karakteriseren. Er wordt slechts weinig gedaan aan de onderliggende milieuproblemen. Sterker nog, ook deze nieuwe oplossingen hebben vrijwel altijd onverwachte en onbedoelde neveneffecten, en kunnen opnieuw tot problemen leiden. Het besef dat andere, meer duurzame alternatieven gevonden kunnen worden door juist af te stappen van de specifieke kenmerken van de traditionele paradigmas, lijkt bij een grote groep van de relevante actoren nog te ontbreken. Dit onderzoek benadrukt het belang voor volhoudbaarheid van een wederkerige relatie tussen centrale en decentrale systemen, en de integratie (interconnectie) van oplossingen voor de energie, afval en afvalwatervoorziening. Gesteld kan worden dat differentiatie en flexibiliteit op het gebied van ruimtelijke ordening voorwaardelijk zijn om te kunnen inspelen op de onzekerheden op de lange termijn. Voorkomen moet worden dat het proces van verstedelijking en de uitleg van infrastructurele netwerken, gebaseerd op het op afstand transporteren en oplossen van de essenti stromen, zich los van elkaar ontwikkelen. Een nauwkeurige, integrale (Eu)regionale planning gebaseerd op een combinatie van conventionele (centrale) systemen en toegevoegde decentrale systemen vermindert de risicos van mogelijke impasse als gevolg van onvolhoudbaarheid van de bestaande netwerken en systemen, met alle bijkomende gezondheidsrisicos. De cultuurfilosoof Ton Lemaire stelde hieromtrent waar het op aan komt, is de juiste verhouding te vinden tussen het globale en het lokale. Het lokale zou door de globalisering niet teniet moeten worden gedaan maar opnieuw een plaats moeten krijgen. Een uitwerking van volhoudbaarheid, voorzieningszekerheid en onafhankelijkheid lijkt zowel in geval van verdere ontwikkeling op grond van het toekomstpad van schaalvergroting (economies of scale) als van decentralisatie (scale economy) noodzakelijk, zo niet essentieel. Het komt neer op het beter combineren van voordelen van autonomie en heteronomie.