Risicoanalyse ruwwaterkwaliteit pompstation Heumensoord

Abstract

Voorliggende pilot study van het project Stedelijk Waterbeheer en Drinkwaterwinning heeft tot doel de in de eerste fase van het project verworven inzichten en ontWikkelde methoden 1 te toetsen aan de praktijk. De keuze van de pilot locatie is gebaseerd op de nabijheid en omvang van stedelijk gebied in het intrekgebied van de winning Heumensoord. Ret grondwater van enkele pompputten van Heumensoord I komt voor meer dan 60% uit bebouwde gebieden. Er bevinden zich diverse potentiële puntbronnen op korte afstand van de pompputten en in het onttrokken grondwater zijn sporen van o.a. metalen, PAK' s, minerale olie componenten en vluchtige gechloreerde koolwaterstoffen waargenomen. Tevens zijn in sommige pompputten verhoogde concentraties nitraat,en sulfaat waargenomen, deels afkomstig uit stedelijk gebied. In de eerste fase van het project is Respond ontwikkeld, (Risk Evaluation of Soil Pollution for ProductiON of Drinking water) een chemisch stroombanenmodel waarmee de concentraties van een groot aantal chemische parameters in het onttrokken grondwater kunnen worden gereconstrueerd en geprognosticeerd, en waarmee risico' s voor de ruwwaterkwaliteit kunnen worden geschat. Met 'preprocessors' van Respond kan op basis van gegevens van boringen en van de chemische samenstelling van het grondwater met relatief weinig arbeid een gedetailleerde kartering van de reactiviteit ondergrond worden uitgevoerd, inclusief afgeleide 'secundaire' grootheden als CEC (cation exchange capacity) en redoxmilieu. De resultaten van de kartering van de bodemreactiviteit in het studiegebied stemmen goed overeen met studie van de RGD en TNO van de reactiviteit van de ondergrond die in de omgeving van Heumensoord. Calibratie van met Respond berekende ruwwaterconcentraties kon met behulp van een genetisch algoritme efficiënt en reproduceerbaar worden uitgevoerd. Ook de bijdrage van de verschillende landgebruiksklassen aan de concentraties nitraat en sulfaat in het ruwwater kon met dezelfde optimalisatietechniek adequaat worden berekend, ditmaal verwerkt in het programma Optimix. Voor de meeste pompputten kon een bevredigende reconstructie van het waargenomen verloop van de ruwwaterconcentraties worden berekend. In enkele gevallen kon geen goed resultaat worden bereikt doordat m.n. de historische belasting van stikstof in stedelijk gebied onvoldoende bekend is. Deze hangt sterk af van lokale omstandigheden, zoals de mate waarin lekkage in het rioleringssysteem opgetreden is en in de goeddoorlatende ondergrond van Nijmegen kan een lekkende riolering gemakkelijk onopgemerkt blijven.