Aandacht voor veiligheid

Abstract

Aandacht voor Veiligheid is een haalbaarheidsstudie waarin wordt verkend welke informatie en methoden beschikbaar zijn om ontwikkelingen op het gebied van waterveiligheid in Nederland op de lange termijn te bestuderen. De studie heeft als opdracht meegekregen om de bandbreedten te verkennen in zowel mogelijke toekomstscenarios als ook de oplossingsrichtingen. De beschikbare informatie is verzameld en samengevat in een prototype discussie ondersteund systeem (DOS). De achtergrondrapporten (zie Annex 4) van deze studie staan digitaal op www.adaptation.nl . Projecties voor de kustzone laten zien dat de zeespiegel tussen 1990 en 2100 met 35 tot 85 cm kan stijgen en dat piekafvoeren van rivieren met name in de winter toenemen, net als extremen in lokale neerslag. Verkenningen van de zeespiegelstijging in de 22e eeuw geven aan dat het tempo in die periode nog kan versnellen tot een bovengrens van ongeveer 1,5 m per eeuw. De ontwikkeling van waterveiligheid op de lange termijn is echter zeer complex en is afhankelijk van een groot aantal trends (bestuur, landgebruik, klimaat, sociaal economische ontwikkelingen) die zijn omgeven met een grote onzekerheid. Duidelijk is dat mogelijke oplossingsrichtingen voor waterveiligheid nauw zijn verweven met de ruimtelijke inrichting van Nederland. Dat geldt voor de nu voorgenomen maatregelen zoals dijkverzwaring en rivierverruiming maar ook voor eventuele nieuwe maatregelen in de ruimtelijke ordening die betrekking hebben op locatiekeuze, inrichting en bouwwijze. De ruimte voor oplossingsrichtingen is schaars en die schaarste zal de komende decennia alleen nog maar toenemen. Ondanks deze complexiteit en onzekerheden worden er op dit moment grote investeringen gedaan in infrastructuur en ruimtelijke ordening die direct van invloed zijn op de potenti schade als gevolg van een overstroming en het schaderisico (kans maal gevolg). Zo blijkt dat de invloed van zeespiegelstijging op het schaderisico ongeveer even groot is als de invloed van ruimtelijke ontwikkelingen in landgebruik bij een zeespiegelstijging van maximaal 60 cm per eeuw. Beide trends zorgen voor een stijging van het schaderisico met een factor 7 ten opzichte van de huidige situatie. Bij een grotere zeespiegelstijging neemt het schaderisico zeer snel toe. Bij een stijging van de zeespiegel van 150 cm per eeuw wordt het schaderisico circa 200 keer hoger dan nu. Dit heeft te maken met snel stijgende kansen op een overstroming met name in het benedenrivierengebied.De kosten voor een Business As Usual (BAU) variant waarin het huidige beleid van dijkversterkingen, zandsuppleties en rivierverruiming wordt doorgezet zijn niet uitzonderlijk hoog. De jaarlijkse kosten van de BAU oplossingsrichting is 0,3 en 0,6 miljard euro/jaar voor respectievelijk 60 cm en 150 cm zeespiegelstijging per eeuw. De commissie Vellinga (2006) komt op zeer vergelijkbare getallen van 0,4 en 0,7 miljard euro/jaar. De komende decennia worden er tussen de 500.000 en 1.500.000 woningen gebouwd waarvan een groot deel in laag Nederland. Deze studie laat zien dat door deze woningen overstromingsbestendig te bouwen schadereductie mogelijk is. Het schaderisico wordt dan nog eens een factor 2 minder als naast een Business as Usual variant nieuwbouwwoningen worden opgehoogd tot +5 m NAP. De kosten van opgehoogde nieuwbouwhuizen zijn hoger en varin tussen de 0,4 en 1.7 miljard euro/jaar, hetgeen overeenkomt met 0,1-0,5% van het BNP. Dijkversterking levert de hoogste reductie op in het schaderisico bij de gehanteerde scenarios. Gevolgbeperkende maatregelen in de ruimtelijk ordening als additionele oplossingsrichting zijn echter goed mogelijk als er ook een economische perspectief is bijvoorbeeld door middel van multifunctioneel ruimtegebruik. Op basis van de studie is samengevat welke hiaten er zijn in de beschikbare informatie en welke methoden bruikbaar of juist niet werken met bijbehorende onzekerheden.