Waterveiligheid

Abstract

In dit proefschrift leggen Heems en Kothuis uit waarom overstromings- dreiging bij de meeste Nederlanders ‘niet leeft’. Zij beantwoorden vanuit sociaal cultureel perspectief de vraag hoe Nederlanders aan het begin van de 21e eeuw betekenis geven aan de omgang met waterveiligheid. Na de (bijna) overstromingen van de rivieren in 1993 en 1995 zette de Nederlandse overheid in op een andere omgang met water. Overheden verwachtten dat publieke communicatie over waterveiligheid en publieksparticipatie bij waterveiligheidsprojecten zouden leiden tot meer waterbewustzijn en meer risicobewust gedrag in de samenleving. Van deze strategieën verwachtten zij geen ongewenste neveneffecten. Uit het onderzoek blijkt dat deze verwachting niet alleen onjuist is, maar dat deze strategieën zelfs tot verontwaardiging, apathie en verlies van publiek vertrouwen leiden. Heems en Kothuis betogen dat dit mede komt omdat overheden en burgers verschillende historisch verankerde veronderstellingen over de omgang met waterveiligheid hebben en deze niet van elkaar (h)erken- nen. Daarbij heeft de omgang met overstromingsdreiging na de Ramp van 1953 geleid tot een veiligheidsmythe van droge voeten. Deze houdt kort gezegd in dat, hoewel Nederlanders rationeel weten dat honderd procent garantie niet bestaat, toch de overtuiging bestaat dat met de komst van de Deltawerken droge voeten gegarandeerd zijn. De mythe kenmerkt zich door blind vertrouwen in overheden en experts en ontbreken van angst voor water. Om een andere omgang met waterveiligheid maatschappelijk te verankeren is het noodzakelijk die mythe te deconstrueren. Dat kan met behulp van kritisch vertrouwen, een cognitieve angst voor water als progressieve kracht en een discours van zorg. Vanuit die houding kan een maatschappelijk debat worden gevoerd dat niet is gebaseerd op risicobeheersing maar op acceptatie van kwetsbaarheid. Pas dan is echt anders omgaan met water mogelijk: maatschappijbrede zorg voor waterveiligheid waarin burgers een eigen verantwoordelijkheid nemen. Promotoren: Wiebe E. Bijker - Universiteit van Maastricht Marcel J.F. Stive - Technische Universiteit Delft Maarten A. Hajer - Universiteit van Amsterdam