Veldstudie naar TBT verontreiniging in de Noordzee en risico's voor het mariene milieu

Abstract

In dit rapport worden de resultaten gerapporteerd van drie jaar monitoring van intersex bij alikruiken in Nederlandse kustwateren en havens in relatie tot TBTgehalten in de milieucompartimenten water, zwevend stof, sediment en baggerspecie en in biota. De alikruik is een alternatief voor bekende tributyltin(TBT)-gevoelige soorten als purperslak en wulk. De wulk is vooral karakteristiek voor dieper water en daarmee moeilijk te verzamelen. De purperslak komt maar heel beperkt voor in de Nederlandse kustwater en is daarom niet geschikt voor een brede monitoring. Wel zijn deze soorten aanzienlijk gevoeliger voor TBT dan de alikruik, zodat ze wel in beeld (moeten) komen als de TBTbelasting zo laag is dat alikruiken er niet meer op reageren. De resultaten laten zien dat langs open water nauwelijks verhoogde ISI-waarden worden gevonden en dat effecten zich vooral voordoen bij alikruiken in havengebieden, waar de belasting met TBT ook het hoogst is. Aanvullend onderzoek is nodig om na te gaan in welke mate de belasting met TBT ook buiten de haven merkbaar is. Er zijn geen duidelijke dosis-effect relaties gevonden tussen TBT-gehalten in verschillende milieu compartimenten en de mate van intersex op de verschillende locaties, ook niet als gegevens uit andere monitoring programma’s (MWTL, SPECIE) erbij betrokken werden. Alikruiken worden vooral via het water blootgesteld aan TBT. Water concentraties zijn niet direct te voorspellen vanuit TBT-gehalten in verschillende compartimenten, hoewel met behulp van verdelingscoëfficiënten wel een schatting gemaakt kan worden. Er is wel een goede relatie tussen ISI en blootstellingsconcentratie in water, geformuleerd door Oehlmann (2002). Door deze te relateren aan een gevoeligheidscurve van soorten (SSD) kan berekend worden welk percentage van de soorten in een ecosysteem niet meer beschermd wordt bij een bepaalde ISI. Op dezelfde manier zouden waterconcentraties, berekend met behulp van verdelingscoëfficiënten, omgerekend kunnen worden naar een risico voor het ecosysteem. Ook zou experimenteel onderzoek uitgevoerd moeten worden om het effect van de huidige TBT-belasting in het marien milieu te bepalen, aangezien de TBT-gehalten in de verschillende milieu compartimenten vele malen hoger zijn dan de kwaliteitsnormen (MTR, SQC). De auteurs bevelen aan nader onderzoek te verrichten naar de reden voor het afwezig zijn van alikruiken langs de Zuid-Hollandse kust tussen Hoek van Holland en Scheveningen. De beschikbare gegevens wijzen erop dat dit te maken zou kunnen hebben met de aanwezigheid van de loswallen voor de kust. Als dit het geval is, zouden ook effecten gevonden moeten worden bij alikruiken ten noorden van Scheveningen.