Onze relatie met de zee gaat een nieuw tijdperk in. Zeespiegelstijging en bodemdaling dwingen ons langzaam maar zeker tot een ruimtelijke inrichting die daar beter op inspeelt. Activiteiten in de kustzone zullen voortaan scherper beoordeeld moeten worden op hun bijdrage aan de veerkracht van de Nederlandse kust. Het wegzakken van Nederland is geen nieuw fenomeen. Sinds de Middeleeuwen zijn grote delen van ons land vele meters gedaald ten opzichte van de Noordzee. Dit relatief toch al snel verlopende proces kan door' veranderingen in het klimaat nog verder worden versterkt. Dit dwingt ons tot een grondige herziening van het kustbeleid. Weliswaar kunnen hogere dijken en grotere gemalen het tij nog wel even keren, maar uiteindelijk brengt die techniek ons alleen maar dichter bij Atlantis. Harde verdedigingswerken brengen de water-, sediment- en zoutbalans in de Nederlandse kustzone verder uit evenwicht. De basis van Nederlands rijkste ecosystemen wordt erdoor ondergraven. Structurele oplossingen kunnen alleen worden gevonden door de Nederlandse kust in een breder perspectief te beschouwen: van het Zeeuws estuarium tot en met de Waddenzee en van de grote rivieren en veengebieden tot in de Noordzee. Deze immense, vruchtbare delta is de basis van onze economie, maar heeft ook ruimte nodig om zichzelf te onderhouden; om haar eigen sediment- en waterhuishouding op peil te houden. In deze brochure maken we duidelijk dat door meer ruimte te geven aan het natuurlijke proces van deltavorming, we uiteindelijk ook onszelf meer ruimte geven. 'Meegroeien met de Zee' is het motto van deze studie en geeft aan welk perspectief Wij Zien: • op de eerste plaats hebben onze estuaria, duinen, wadden en venen een natuurlijk vermogen om mee te groeien met de zeespiegel. De ruimte daarvoor ontbreekt nu weliswaar, maar is op veel plaatsen weer te herstellen. Daarmee wordt ook de basis gelegd voor een rijke planten- en dierenwereld, die in grote, gradiëntrijke natuurgebieden beter bestand is tegen de grillen van het klimaat; • grote natuurgebieden, die meegroeien met de zee, zijn ook voor onszelf uiteindelijk de beste veiligheidsgarantie. Daarnaast vormen ze een aantrekkelijk milieu voor recreatie, drinkwaterwinning en wonen aan het water. Dat is het tweede perspectief van 'meegroeien met de zee': door enerzijds de kosten van waterbeheersing te verlagen en anderzijds de voordelen van een stijgende waterspiegel ten volle te benutten, zal Nederland als waterrijke metropool ook economisch beter af zijn; • ten slotte is er het psychologische aspect. We zullen als samenleving moeten wennen aan het idee dat een dynamische relatie met de zee meer perspectief biedt dan een harde confrontatie. 'Meegroeien met de Zee' levert een bijdrage aan de discussie rond de Kustnota en de Vierde Nota Waterhuishouding, terwijl ook de toekomst van de Randstad en het Groene Hart vanuit een nieuwe invalshoek wordt belicht. Het is een nieuwe denkrichting voor de lange termijn, maar het is ook een inventarisatie van lopende initiatieven, die in deze denkrichting passen. Er is geput uit de vele ideeën die al eerder door Rijkswaterstaat, de Ministeries van VROM en LNV, milieuorganisaties, waterschappen, drinkwaterbedrijven en vele andere organisaties in het kustgebied zijn aangedragen. Er zijn nieuwe ideeën aan toegevoegd en het geheel is samengesmeed tot een visie op de hele Nederlandse kustzone. Alleen door voortzetting van die hechte samenwerking kunnen we de genoemde ideeën ten uitvoer brengen en zijn we in staat om van de nood een deugd te maken. Voor de generaties na ons hoop ik dat we hiermee op tijd begonnen zijn.