In de bouwsector wordt al jaren gesproken over het verbeteren van ‘samenwerking’ als dé oplossing voor de uitdagingen waar de bouw voor staat. Ook bouwrechtjuristen doen hier volop aan mee door de aandacht te vestigen op concrete instrumenten3 die coöperatief gedrag van de bij een bouwproject betrokken actoren zouden kunnen faciliteren en zelfs stimuleren. We weten echter nog weinig over hoe die instrumenten in de aanbestedings- en contractuitvoeringsfase juridisch het best kunnen worden geoperationaliseerd om tot de gewenste gedragseffecten te leiden. Die vraag lijkt zowel in de theorie als in de praktijk nog onvoldoende te zijn beantwoord. Het gaat hier bovendien om een vraag die zich niet leent voor beantwoording door juristen alleen: daar is ook expertise vanuit andere disciplines voor nodig.

In deze publicatie beantwoorden wij de bovenstaande vraag evenmin.

Wat deze publicatie echter wél biedt, is een aanzet voor een raamwerk met behulp waarvan het mogelijk is om de werking van concrete op samenwerkingsgedrag gerichte en juridisch geoperationaliseerde instrumenten te onderzoeken, binnen de bredere context van omstandigheden waarbinnen zij worden toegepast, teneinde uitspraken te kunnen doen over hun effectiviteit. [...]

De inwerkingtreding van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) per 1 januari 2024 heeft tot een vijftal wijzigingen van Titel 7.12 (Aanneming van werk) geleid. Eén van die wijzigingen betreft de toevoeging van een nieuw vierde lid aan art. 7:758 BW. Deze nieuwe bepaling voorziet in een bijzondere, van de algemene regeling van lid 3 afwijkende regeling van de aansprakelijkheid van de aannemer na de oplevering van een bouwwerk. Recent verscheen een artikel van Bruggeman en Jansen over de vraag in hoeverre opdrachtgevers en aannemers nog aanvullende of zelfs van art. 7:758 lid 4 BW afwijkende afspraken kunnen maken. Op basis van de beantwoording van die vraag hebben zij vervolgens toegelicht waarom en hoe de UAV en UAV-GC zouden moeten worden aangepast om te voorkomen dat een na 1 januari 2024 gesloten overeenkomst, waarop de UAV of de UAV-GC van toepassing worden verklaard, in strijd is met art. 7:758 lid 4 BW.

Op 1 januari 2024 is Titel 7.12 BW gewijzigd als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Een belangrijke wijziging betreft de regeling van de aansprakelijkheid van de aannemer voor gebreken die zich na oplevering manifesteren. Vooropgesteld: een belangrijke bepaling die is blijven bestaan, is art. 7:758 lid 3 BW. Daarin is bepaald dat de aannemer in geval van aanneming van werk ontslagen is van aansprakelijkheid voor gebreken die de opdrachtgever op het tijdstip van oplevering redelijkerwijs had moeten ontdekken. Aan art. 7:758 BW is met ingang van 1 januari 2024 echter een nieuw vierde lid toegevoegd waarvan de eerste volzin voorziet in een afwijking van het derde lid: in geval van aanneming van bouwwerken kan de opdrachtgever geen aanspraken verliezen wanneer hij tijdens de oplevering geen dan wel onvoldoende onderzoek naar eventuele gebreken heeft verricht. In het nieuwe lid 4 is bovendien bepaald dat partijen in hun overeenkomst niet ten nadele van de opdrachtgever kunnen afwijken van de hiervoor bedoelde regel, voor zover de opdrachtgever een consument is. In andere gevallen blijft het mogelijk een afwijkende regeling ten nadele van de opdrachtgever overeen te komen, maar zal die afwijking uitdrukkelijk in de overeenkomst moeten zijn opgenomen. [...]

Op 1 januari 2024 wijzigt titel 7.12 BW als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). De wetgever beoogt met deze wijziging de privaatrechtelijke positie van de opdrachtgever ten opzichte van de aannemer te verbeteren. De inwerkingtreding heeft onder andere tot gevolg dat aan art. 7:758 BW een nieuw vierde lid wordt toegevoegd. Die bepaling gaat voor de aanneming van bouwwerken voorzien in een regel die afwijkt van het derde lid. Op grond van dat derde lid is de aannemer ingeval van aanneming van werk ontslagen van aansprakelijkheid voor gebreken die de opdrachtgever op het tijdstip van oplevering redelijkerwijs had moeten ontdekken. De essentie van het nieuwe vierde lid is dat de opdrachtgever, in afwijking van het derde lid, in geval van aanneming van bouwwerken geen aanspraken kan verliezen wanneer hij tijdens het opleveringsproces geen dan wel onvoldoende onderzoek naar eventuele gebreken heeft verricht. Partijen kunnen in hun overeenkomst niet ten nadele van de opdrachtgever afwijken van het bepaalde in art. 7:758 lid 4 BW, voor zover de opdrachtgever een consument is. In andere gevallen blijft het mogelijk een afwijkende regeling ten nadele van de opdrachtgever overeen te komen, maar zal die afwijking uitdrukkelijk in de overeenkomst moeten zijn opgenomen. [...]