For the PortCityFutures community, the working year of 2022 started with a five-day workshop hosted by the Lorentz Center. Even though we couldn’t meet in person because of the lockdown in the Netherlands, these five days were full of connection: between academic, societal and governance partners, between new ideas, concepts and tools, and between water, culture, space and society. Through presentations, discussions and hands-on exercises, we got to know each other’s work better, but were also introduced to new ways for balancing the focus on technology and economy within port cities with a diversity of spatial, social and cultural approaches. In this report, we look back at each day and synthesize the main learnings from this workshop for our world-wide research community.

Centuries of trade have left their traces in the culture and society of port cities. This paper explores the usefulness of the concept “maritime mindset” to recognize these traces, and analyses it from different disciplinary perspectives. In the second part, it proposes the practice of “deep mapping” as a methodology of identifying and documenting expressions of maritime culture and trade in public space. In conclusion, it addresses some questions that are crucial when addressing a maritime mindset, such as whether it is a top-down or bottom-up mindset, which spatial scale it entails, and whose values and interests the mindset represents. Ultimately, we argue that (deep) mapping can play a role in producing a more layered spatial, social and cultural understanding of the complex nature of port cities.

In de 17e eeuw kenden een aantal steden in de Republiek der Vereenigde Nederlanden een grote bloei. In 1652 brachten de Amsterdamse kaartuitgevers Joan en Willem Blaeu de atlas Toonneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden uit. Behalve in de steden was er ook een grote ontwikkeling in het omliggende land: nieuwe vormen van infrastuctuur, grootschalige droogmakerijen, turfwinning en het eerste industrielandschap ontstonden. Dit werd ook trots in kaart gebracht. Deze kaart geeft Nederland in het peiljaar 1652 weer aan de hand van de meest dynamische steden uit de atlas van Blaeu en het omringende landschap aan de hand van vele andere contemporaine cartografen. Meer over de kaart is te lezen in het verantwoordingsdocument 'Het Nederland van Blaeu'.

In 1901 verscheen de Polderkaart van de landen tusschen Maas en IJ in druk. Deze monumentale gekleurde wandkaart was vervaardigd door W.H. Hoekwater, afkomstig uit Charlois, van beroep onderwijzer. De kaart had een educatief doel: Hoekwater wilde laten zien hoezeer laag Nederland ‘een eigenaardig land’ was, aangelegd en in stand gehouden door ‘wilskracht en genie der vroegere en tegenwoordige bewoners’. In zijn toelichting geeft Hoekwater een korte technische inleiding, maar vooral een opsomming en beschrijving van de boezemsystemen en bijbehorende kunstwerken, met tabellen van de verschillende waterstanden. Hoekwater had twee versies van zijn toelichting laten drukken, één voor gemeente-, polder- en waterschapsbesturen en één voor scholieren.

Op zijn kaart liet Hoekwater onder meer zien uit welke waterstaatkundige eenheden het gebied tussen Maas en IJ bestond en hoe die eenheden uitboezemden op de uitenwateren. Hoekwater had de kaart op eigen initiatief getekend, zonder opdracht van een hoogheemraadschap of enige andere organisatie. Sinds de zestiende eeuw zijn van diverse hoogheemraadschappen grote wandkaarten gemaakt in opdracht van de colleges van dijkgraaf en heemraden. Die oudere kaarten tonen het grondgebied van het betreffende hoogheemraadschap met de daarin gelegen waterlopen en de belangrijkste kunstwerken die het in beheer had. Geen van die kaarten overstijgt het schaalniveau van een enkel hoogheemraadschap. Maar de kaart van Hoekwater is niet alleen vanwege zijn schaal een uniek document. Hoekwater laat het complete watersysteem en het functioneren ervan zien op een innovatieve manier. Via de kleurschakeringen op de kaart is de loop van het water te volgen.

The PortCityFutures team aims to study port city ecosystems and the concepts of ‘maritime mindsets, port city cultures and values’ from a variety of disciplinary angles. In our subgroup, consisting of four PhD researchers and one postdoc, we assess various mapping techniques (geo-spatial, socio-cultural and mental mapping) to move towards a shared research methodology. In a blog series under the title ‘Mapping Maritime Mindsets’, we will monitor, document and share our research progress on mapping port city regions, and especially address the theoretical and methodological issues that we face during the process. Moreover, we ask guest writers to reflect on related themes and projects.