Driven by a quest for efficiency, many Western countries have witnessed merger waves across the entire breadth of their public sectors. The underlying assumption is that economies of scale exist in public service delivery; the idea that the average cost of public services decreases as the size of public organizations increases. The analysis of economies of scale in public service delivery and the related quest for the optimal size of public organizations has attracted a great deal of attention from researchers across disciplines. Nonetheless, despite its size, the literature on economies of scale in public service delivery has been characterized as inconclusive and inconsistent in many areas. As a result, it has proven difficult for researchers to provide policy makers and public managers with consistent recommendations regarding the optimal scale of public organizations and, more generally, the extent to which public services can expect to benefit from economies of scale. The analysis of economies of scale is subject to several methodological challenges. This dissertation focuses on one specific methodological concern: it departs from the observation that a troublesome factor in the analysis of economies of scale is the conceptual complexity of ’scale’. In essence, complexity here refers to the notion that there is more to the scale of public service delivery than simply the administrative size of the organizations that deliver those services. Typically, economies of scale are investigated by comparing the (average) cost of homogeneous organizations - such as hospitals, local governments or schools - to measures of size, in which the administrative, overall organization is the unit under investigation. However, large organizations may be organised into many smaller units and vice versa, or some services such as ICT may be subject to more economies of scale than others.

Local governments may seek efficient public service delivery through scaling up production, and the quest for the optimal local government size has attracted extensive attention of scholars and policy makers. Indeed, if scale matters for local government efficiency, increasing size may be a key factor in achieving more value for money for citizens. As such, getting scale right may contribute significantly to achieving the Sustainable Development Goals (SDGs) as set out in the 2030 Agenda. Nonetheless, there is considerable uncertainty with regard to how scale shapes the average cost of local government service delivery. These uncertainties may have contributed to policy makers and public organizations disregarding the often inconclusive and sometimes contradictory empirical evidence in stimulating and allowing mergers and consolidation in many Western countries. This Special Issue is concerned with economies of scale in local government. Interesting issues to be addressed relate to the existence of general and service specific economies of scale and the implications of both for local government policy regarding various types of scaling (amalgamation, cooperation, and outsourcing). Based on a brief literature review, we inventory a number of issues which warrant further research. One of the conclusions is that the relationship between scale and sustainability is a complex issue with many aspects. Examples include the relation between economies of scale and outsourcing and cooperation, issues concerned with multi-level aspects of scale, and the trade-off that may exist between achieving economies of scale and cost efficiency (e.g., transition cost of mergers). Another conclusion is that no such thing as “one size fits all” exists. Different perspectives may play a role and should be born in mind when suggesting solutions and providing recommendations to achieve sustainable goals.

BACKGROUND: The development of labour productivity is relevant for accurately planning future staffing requirements, especially in sectors where technological developments may drive labour substitution. The present study investigates how labour productivity has developed across Dutch medical specialists (2007-2017) and discusses its implications for workforce planning, also in relation to the existing literature. METHODS: A regression model is developed in which the number of full-time equivalents is related to production (admissions), hospital characteristics and a trend parameter. The trend parameter captures the average annual change in the number of full-time equivalents per production output and is a measure for labour productivity. The model is applied to a micro-data set of Dutch hospitals in the period 2007-2017 across 24 different specialties using regression methods. RESULTS: The results indicate an increase in the number of full-time equivalents per admission has increased for most specialisms and that labour productivity has thus decreased. However, there is considerable heterogeneity and uncertainty across different specialisms. CONCLUSIONS: The results amplify the issue of medical personnel shortages driven by the growing demand for health care. The research outcomes are linked to the existing literature regarding physicians' productivity. Changes in accountability such as using relative value units, incentive payments, use of staff and mid-level providers, and technology have been discussed, and some consensus has been reached.

In many countries, the provision of primary education is among the core responsibilities of local governments. One of the main questions local governments face concerns the optimal configuration of school boards and size of schools. In this paper we analyse the relation between cost and scale in school boards and in schools. The influence of both the governing layer (board) and the operational layer (school) on average cost are jointly modelled. Board cost is modelled as an aggregation of individual school cost functions so that individual school cost data are not required in order to estimate the model. The results indicate that small schools (<60) pupils are operating under sizable economies of scale. The optimum school size is estimated at roughly 450 pupils, but average cost remains roughly constant with regard to size. In contrast to school size, the effect of board size (in terms of the number of schools governed) on average cost is limited. The policy recommendation is that municipalities should create at least three schoolboards within their jurisdiction and take measures in case individual school size declines below 60 pupils.

Dagelijks wordt in het primair onderwijs in 8.500 schoolgebouwen lesgegeven aan ruim 1,5 miljoen leerlingen. In totaal beslaan de gebouwen een oppervlakte van meer dan tien miljoen vierkante meter (Algemene Rekenkamer, 2016). Als gevolg van decentralisatie zijn gemeenten sinds 1997 grotendeels verantwoordelijk voor de onderwijshuisvesting in het primair en voortgezet onderwijs. Gemeenten dragen zorg voor onder meer de nieuwbouw en vervanging van schoolgebouwen, schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de exploitatie en het onderhoud. In 2014 is naar schatting 1,45 miljard euro aan onderwijshuisvesting in het basisonderwijs uitgegeven. Dit bedrag betreft ongeveer 800 miljoen euro aan uitgaven door gemeenten (CBS-Statline) en 650 miljoen euro aan uitgaven door schoolbesturen (DUO). Dit rapport is een onderzoek naar de kostendoelmatigheid van de gemeentelijke onderwijshuisvesting in het basisonderwijs tussen 2007 en 2014. De kostendoelmatigheid is feitelijk een maat voor de kosten per leerling, waarbij rekening wordt gehouden met de leerlingsamenstelling en andere omgevingsfactoren binnen de gemeente.

Inter-municipal cooperation is increasingly popular in European countries. Saving cost is a key motivation. This paper analyses the relation between inter-municipal cooperation and cost efficiency among Dutch municipal tax departments between 2005 and 2012. Motivated by the notion that cost savings are ascribed to scale economies, the relation between cooperation and cost is modelled explicitly through scale. The size of the cooperation is incorporated as a determinant of cost efficiency. The results indicate that inter-municipal cooperation can contribute to reducing cost and that the relation can be explained by scale. Municipalities or cooperations sized around 10,000 inhabitants are estimated up to 30% inefficient. At 60,000 inhabitants, the benefits of scaling are largely exhausted. Other than through scale, municipalities that cooperate are not estimated to operate significantly more or less efficient.

Gemeenten en provincies beheren meer dan 90 procent van het totale Nederlandse wegennet. Met het onderhoud en de aanleg van dit omvangrijke wegennet zijn hoge kosten gemoeid: gezamenlijk besteden provincies en gemeenten jaarlijks ongeveer vijf miljard euro aan het wegbeheer. Het is de verwachting dat deze kosten de komende jaren flink zullen toenemen, onder andere vanwege achterstallig onderhoud, een toenemende verkeersintensiteit en omdat de technische levensduur van veel kunst-werken ten einde loopt. Verhoging van de doelmatigheid van het wegbeheer kan helpen om deze kostenstijging te beheersen.

Verhoging van de productiviteit van publieke diensten draagt sterk bij aan vergroting van de welvaart en beheersing van de overheidsuitgaven. De afgelopen decennia zijn ingrijpende hervormingen doorgevoerd om de productiviteit in de publieke sector te stimuleren. In de reeks Productiviteit van overheidsbeleid wordt het succes en falen van deze overheidsinterventies in beeld gebracht. Belangrijk doel hiervan is lessen te trekken voor het huidige en toekomstige beleid. Welke instrumenten werken en welke ingrepen kan de overheid beter nalaten? Om daar zicht op te krijgen wordt de samenhang tussen beleid en productiviteit op vier beleidsterreinen onderzocht: onderwijs, zorg, veiligheid en infrastructuur. In dit tweede deel van de reeks staat de Nederlandse zorg centraal. Het zorgbeleid staat sinds 1980 vooral in het teken van kostenbeheersing. Binnen de randvoorwaarden betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit, is de overheid voortdurend bezig met het ontwikkelen van beleid om de snelle groei van de zorgkosten een halt toe te roepen. De belangrijkste beleidsstrategieën zijn het indammen van de zorgvraag, extramuralisering, ontschotting tussen zorginstellingen en -sectoren en het versterken van de marktwerking. Wat dit beleid en de daarbij toegepaste instrumenten hebben betekend voor de productiviteitsontwikkeling van de verschillende zorgsectoren wordt in dit boek uitvoerig belicht. Op basis van deze bevindingen gaan de auteurs na welke beleidsinstrumenten de beste kansen bieden om de productiviteit in de zorg – of nog breder de publieke sector – positief te beïnvloeden.

Met het van kracht worden van de Wet personenvervoer 2000 (Wp2000) in 2001 doet marktwerking zijn intrede in het Nederlandse regionaal openbaar vervoer. Via openba-re aanbestedingsprocedures concurreren vervoerders om de concessies (pakketten van vervoerslijnen en -diensten), die door decentrale vervoersautoriteiten in de markt worden gezet. De vervoerders kunnen zo een tijdelijk maar exclusief recht verwerven op het uitvoeren van het openbaar vervoer in een gebied. Daarmee is sprake van concurrentie óm, in plaats van óp de vervoersmarkt. Centraal in dit rapport staat de relatie tussen de manier waarop vervoersautoriteiten concessies aanbesteden en de kostendoelmatigheid van het regionaal openbaar vervoer. Daarmee biedt het beleidsmakers en regionale overheden de mogelijkheid inzicht te verkrijgen in de doelmatigheid van aanbestedingsprocedures. Een belangrijk doel van deze studie is de publieke uitgaven aan het regionaal openbaar vervoer verder inzichtelijk te maken. Het regionaal openbaar vervoer wordt voor een aanzienlijk deel bekostigd door vervoersautoriteiten, via de zogenoemde exploitatiesubsidies aan vervoerders, naast natuurlijk de inkomsten uit de verkoop van vervoerbewijzen. Om een beeld te krijgen van de financiering zijn verschillende gegevens uitgevraagd bij vervoersautoriteiten.

De grens van opschaling in de publieke sector is overschreden, vinden Jos Blank en Thomas Niaounakis. Bovendien worden de voordelen van fusies sterk overschat. Intergemeentelijke samenwerking biedt wel perspectief om van schaalvoordelen te profiteren.

In 2012 is door Nederlandse gemeenten gezamenlijk 380 miljoen euro besteed aan het heffen van gemeentelijke belastingen, heffingen en het uitvoeren van de Wet Waarde-ring Onroerende Zaken (Wet WOZ). Om deze uitvoeringskosten te beheersen wordt door steeds meer gemeenten, maar ook door waterschappen, een samenwerkingsver-band aangegaan. In 2012 wordt reeds door drie op de tien Nederlandse gemeenten samengewerkt; in 2005 is dat nog maar één op de twintig. Centraal in dit rapport staat het onderzoek naar de doelmatigheid van de gemeentelijke belastingheffing. In het bijzonder wordt daarbij onderzocht of en in welke mate samenwerkingsverbanden een bijdrage hebben geleverd aan het verlagen van de uitvoeringskosten.